Nog steeds hebben veel mensen geen werk. Zij hebben geen inkomen of  een uitkering van het UWV, de rijksoverheid of de gemeente. Zo'n uitkering krijg je niet zo maar en heb je vaak niet voor je lol. Je moet aan allerlei voorwaarden en regels voldoen, die vaak geen enkele rekening houden met jouw situatie.

Antoon van Rosmalen

Zolang het aantal vacatures veel groter blijft dan het aantal banen leveren al die werkervaringstrajecten, verplichte cursussen en sollicitatiebrieven de meeste mensen geen betaalde baan op maar vooral veel frustratie en verdriet. Met de invoering van de Participatiewet vond de overheid het bovendien nodig om de straffen en boetes flink te verhogen voor hen die niet helemaal aan hun verplichtingen voldoen of daarbij een klein foutje maken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de discussie over het basisinkomen opnieuw oplaait.

Bovendien is het  de vraag is of er door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen na de crisis opnieuw werk komt voor iedereen die een baan zoekt.  Daarom discussieert  onze partij momenteel over ‘Werken in de 21ste eeuw’. Hoort daar vergaande verdeling van arbeid bij of toch een basisinkomen? En hoe moet zo'n basisinkomen er dan uit gaan zien? Wat willen we met de koppeling tussen werk en inkomen? Hoe komen we naar werk in een groene economie?

Vertrouwensexperimenten in de Participatiewet

Een aantal gemeenteraadsfracties van GroenLinks heeft de uitslag van die discussie niet afgewacht en kwam alvast met voorstellen om in hun gemeenten experimenten te beginnen binnen de Participatiewet. Ga niet langer uit van wantrouwen  maar onderzoek welke van al die regels waarin burgers nu gevangen raken veranderd kunnen worden. Zodat mensen sneller een (deeltijd)baan vinden, vrijwilligerswerk gaan doen of een andere zinvolle dagbesteding vinden.  Er zijn bovendien  sterke aanwijzingen dat de strenge toepassing van die regels een verlammend effect kan hebben op burgers en dat zij er soms zelfs ziek van worden.

April Ranshuijsen en Lisa Westerveld, GroenLinks-raadsleden in Nijmegen, kwamen als eerste met een discussiestuk voor de gemeenteraad, maar ook in Brabant liggen er voorstellen voor experimenten om burgers de ruimte te geven. Soms van GroenLinksfracties, soms van de gemeenten zelf.

In Eindhoven heeft  GroenLinks-raadslid Saskia Lammers een initiatiefvoorstel ingediend, dat de gemeente vraagt om te onderzoeken  wat het betekent voor uitkeringsgerechtigden en voor de stad als er minder vanuit verplichtingen en meer vanuit vertrouwen en stimulans gewerkt wordt. Saskia is betrokken bij een groep wethouders en (ook GroenLinks)raadsleden die samen met wetenschappers een onderzoeksprogramma voor gemeenten willen opzetten om de effecten van kleine lokale experimenten met een meer stimulerende bijstandsregeling  te onderzoeken

In Tilburg besloot de gemeente al tot een proef om voor een beperkte groep te gaan stoppen met het controleren van uitkeringsgerechtigden in de bijstand. Omdat dat beter is voor  hun gezondheid en de kans op werk vergroot. Tilburg wil de wettelijke regels die gelden voor de bijstand, bijvoorbeeld over bijverdiensten, tijdelijk buiten werking stellen. De gemeente hoopt op toestemming uit Den Haag voor dit 'vertrouwensexperiment'.

De gemeente Breda heeft voor Buurthuis ONS een regelarme zone ingesteld. Buurtbewoners werken met behoud van uitkering samen in een coöperatie die het buurthuis exploiteert. Bewoners houden niet alleen voor buurtgenoten een buurthuis open, zij doen ook werkervaring op, verdienen geld voor hun ontwikkeling en kunnen een deel van de winst aan de gemeente afstaan (meer informatie over dit en soortgelijke initiatieven. op www.doedemocratie.net).

In Den Bosch heeft onze fractie een motie ‘Vertrouwensexperimenten in de Participatiewet’ ingediend die het college van B&W vraagt om aan te sluiten bij deze experimenten in Brabant. Zodat we in de gemeente binnenkort precies weten hoe de regels  er uit moeten zien om mensen echt vooruit te helpen.