GroenLinks kan in grote lijnen instemmen met de visie op de transitie jeugdzorg zoals die nu voorligt. De noodzaak om de jeugdzorg te hervormen wordt algemeen gedeeld, de huidige versnippering in aanbod, verantwoordelijkheden en financieringswijzen staat vaak een effectieve hulpverlening in de weg , jongeren en hun ouders krijgen daarom soms niet de hulp die nodig is, terwijl de kosten onnodig oplopen. De verandering van werkwijze van instellingen en hulpverleners (de transformatie), is daarom net zo noodzakelijk als een wijziging van het stelsel (de transitie).
We hebben er wel een paar kanttekeningen bij, van procedurele en inhoudelijke aard. We begrijpen het traject om tot deze visie te komen: bestuurders en ambtenaren van 20 gemeenten in Noordoost Brabant hebben in overleg met instellingen en cliënten deze visie geformuleerd, het concept is na een uitgebreide inspraakronde daarna nog eens aangepast , aan de gemeenteraden van de 20 gemeenten wordt nu gevraagd met de visie in te stemmen. Tussentijds zijn we als Bossche raadsleden voldoende over dit proces geïnformeerd.
Het is echter hoogst ongewenst dat we het uiteindelijk resultaat in een zo laat stadium toegestuurd krijgen. De visie in deze vorm dateert van 1 april en is kort daarna toegestuurd aan alle belanghebbenden. Op hetzelfde moment hadden de raadsleden het document kunnen ontvangen. Dan hebben we meer tijd om een standpunt te formuleren over een heel belangrijk onderwerp dat straks veel Brabanders aangaat en een groot deel van het gemeentelijk budget betreft.
En we komen niet in de situatie dat we als raadsleden uitgenodigd worden door vertegenwoordigers van cliënten of instellingen die over meer informatie beschikken en we in gesprek moeten over op- en aanmerkingen bij een visie die we nog niet hebben kunnen lezen.
Dat moet in voorkomende gevallen echt anders, nu krijg je door de korte voorbereidingstijd de indruk dat het de bedoeling is dat we aan het eind van een lang proces alleen geacht worden ja te knikken en bij het kruisje te tekenen. En dat kan niet bedoeld worden met de kaderstellende functie van de raad.
Voorzitter, nu wat betreft de inhoud,
Complimenten aan de wethouder voor het resultaat, met de gemeente Oss was Den Bosch een van de trekkers van dit complexe proces, waarbij niet alleen 20 gemeentes betrokken zijn, instellingen en cliënten, maar waar tegelijkertijd ook de samenhang met de participatiewet en het passend onderwijs bewaakt moest worden.
We kunnen akkoord gaan met de uitgangspunten en doelstellingen: ouders als eerst verantwoordelijken, de overheid springt pas in als het niet anders kan, ondersteuning op maat, eerder, dichterbij en gericht op het voorkomen van grotere problemen. Het principe " één gezin, één plan. één regiseur" maakt een doeltreffendere hulpverlening mogelijk. Net als bij de transitie AWBZ/WMO vraagt dit wel om deskundige, goed opgeleidde professionals (in het wijkplein of bij het CJG), die met dat gezin een plan gaan maken en dat samen met de cliënten uitvoeren.
eerste lijn op orde houden
Met de meeste jongeren gaat het gelukkig goed. Omdat zo te houden behoudt de gemeente een belangrijke taak als het gaat om preventie en bij het op orde houden van de nulde en eerste lijn. Als consultatiebureau's en kindercentra belangrijke vindplaatsen worden moeten die goed op orde zijn, als leerplichtambtenaren een signalerende rol krijgen moeten zij op school aanwezig zijn, de zorgstructuur op scholen prima geregeld en huisartsen goed geïnformeerd. Dat de kinderopvang op sommige Bossche scholen op het moment onder druk staat is dan ook geen goed teken.
professionals en instellingen veranderen mee
Het gaat niet alleen een reorganisatie van de jeugdhulpverlening, noodzakelijke ontschotting van budgetten of een veranderende rol van de gemeente. Ook de rijksoverheid, professionals en instellingen moeten hun werkwijze gaan veranderen. Professionals en instellingen moeten de vraag en de eigen mogelijkheden van de klant centraal gaan stellen en niet langer hun eigen routines en werkwijzen. Dat dit minder vanzelfsprekend is als het visiedocument veronderstelt, blijkt bijvoorbeeld uit recente uitlatingen in de NRC van een directeur van een zorginstelling, die of ongeïnformeerd of expres, een karikatuur van de voorgestelde veranderingen schetst en voorspelt dat jongeren de dupe gaan worden.
klanten: zonder hen geen verandering en verbetering
In het visiedocument staat vooral de nieuwe organisatie en de rol van de gemeenten, de instellingen en de professionals centraal. Daar ligt volgens de opstellers een duidelijke keuze aan ten grondslag en voor het vervolgtraject richting uitvoeringsplan wordt beterschap beloofd. Toch vinden wij deze keuze jammer.
Het versterken van de eigen kracht en samenredzaamheid is een voorwaarden voor het succes van alle veranderingen, ook van die in de jeugdhulpverlening, en dat kan alleen als ambtenaren en professionals open leren luisteren naar de cliënt en zijn of haar wensen serieus neemt. Als de klant niet mee kan of wil doen wordt het niets met het versterken van die eigen kracht en met het betrekken van de cliënt bij de veranderingen wat ons betreft niet vroeg genoeg begonnen worden.
Het pgb
Versterken van eigen kracht en bevorderen van zelfredzaamheid gaat beter naarmate de cliënten de regie over hun eigen leven behouden. Een persoonsgebonden budget dat de cliënt in staat stelt zelf de zorg in te kopen die hij of zij nodig maakt dat mogelijk. We vinden de vorm het pgb zoals in de visie voorgesteld dan ook te terughoudend en willen dat graag anders geformuleerd zien. De keuze tussen een pgb of zorg in natura moet in de eerste plaats bij de klant kunnen liggen. Bovendien neemt de raad in december pas een besluit over het pgb en ligt het voor de hand dat we dan kiezen voor een zelfde vorm.
Voorzitter,
Zoals bekend maakt de rijksoverheid het de gemeenten niet bepaald gemakkelijk. Er ligt nu een visie die gebaseerd is op een wet die nog niet is aangenomen en waar niemand nog de uiteindelijke vorm van kent. Ook GroenLinks vraagt zich af of de wet op tijd door het Parlement behandeld wordt en of de tijd om alle veranderingen in te voeren niet te kort wordt: lukt het bijvoorbeeld tijdig om professionals en vrijwilligers op- en bij te scholen? Tijdens de verbouwing gaat de verkoop immers gewoon door. De hulpverlening mag er niet onder lijden jongeren mogen niet het slachtoffer worden van deze ingrijpende veranderingen.
GroenLinks kijkt uit naar het uitvoeringsplan later dit jaar en is vooral benieuwd hoe daar de ervaringen met 'de versnelling' in verwerkt zijn en hoe de participatie van klanten wordt geregeld. Wat betreft persoonsgebonden budget willen wij dat persoonsgebonden budget dezelfde vorm krijgt als het Bossche pgb waarover we in december beslissen.