Voorzitter,
Inleiding
GroenLinks zegt al jaren dat het goed is om beleid te toetsen op effectiviteit en efficiëntie en om continu te toetsen of beleid nog noodzakelijk is. Deze werkwijze houdt het beleid scherp en biedt mogelijkheden om vernieuwingen door te voeren en nieuwe keuzes te maken. Wij noemen dat hier het “nieuw voor oud” principe.
Bezuinigen is een ander verhaal. Dat is noodzakelijk als er minder inkomsten zijn bij de gemeente dan geplande of gewenste uitgaven. Bezuinigen biedt daarbij ook kansen. Bezuinigen biedt de mogelijkheid om het gevoerde beleid scherp tegen het licht te houden en het nut en de noodzaak weer opnieuw te onderzoeken.
Fors bezuinigen betekent echter dat ook keuzes gemaakt moeten worden die in feite ongewenst zijn en pijnlijk. GroenLinks kiest voor de kracht van de stad met zorg voor de zwaksten, voor de kracht van mensen en instellingen in de stad en voor toekomstgerichte investeringen om de gemeente groen en klimaatneutraal te maken. Kracht van de stad betekent dat het college de organisaties en instellingen en ook de inwoners mag en moet uitdagen hun eigen kracht in te zetten. Maar dit betekent ook dat je als die uitdagende overheid daar de mogelijkheden voor moet blijven bieden.
Ik kom hier later op terug.
De reacties uit de stad ten aanzien van de voorgestelde bezuinigingen hebben duidelijk gemaakt dat deze gemeenteraad enkele pijnlijke keuzes zal moeten maken. Het is aan de gemeenteraad om op basis van alle informatie de afwegingen te maken.
Financiële situatie
En daarmee zijn we in een moeilijk pakket terecht gekomen.
In alle communicatie tot vorige week zijn we uitgegaan van een bezuinigingsopdracht van 15 miljoen euro. Het was opvallend dat in andere steden sprake was van veel hogere bedragen. Het gaat goed met Den Bosch was daaruit de conclusie. Andere steden echter, en dat verklaart het een en ander, nemen in hun bezuinigingsopdracht ook al de te verwachten bezuinigingen op de specifieke uitkeringen mee. En daarmee liep hun bezuinigingsopdracht op!
Wij deden in eerste instantie niet. In het recent aangepast raadsvoorstel (11 dagen geleden) is een verschuiving aangegeven van de bezuinigingen van overheidswege.
Minder uit het gemeentefonds. Nog een aanzienlijk bedrag natuurlijk €7,6 miljoen. Maar toch maar de helft van de verwachte €15 miljoen.
En meer uit de specifieke uitkeringen van het rijk. Het precieze bedrag hiervan is onhelder maar het college zegt dat "als de helft van de kortingen op de specifieke uitkeringen niet binnen het taakveld opgevangen kan worden, ontstaat daar een probleem van 9 miljoen."
De impact van deze kortingen is dus aanzienlijk. Daar waar het college eerst nog stelde dat de verminderde specifieke inkomsten één op één moest worden doorgerekend, waar wij als fractie toch meer inhoudelijk naar wilde kijken, stelt het college nu dat deze kortingen dit veel hogere bedrag betreffen.
Het college zegt daarbij dat het geheel niet repareren van dit beleid (dat via specifieke uitkeringen werd betaald) tot ongewenste effecten kan leiden (vanwege cumulatie).
Daarom vindt het college dat we toch €15 miljoen moet bezuinigen.
En daar gaat het mis! Want daar vraagt het college aan de raad akkoord te gaan met €15 miljoen ombuigingen terwijl het inzicht ontbreekt wat wij daarvan gaan en moeten betalen.
Naast de 7,6 miljoen (waarvan er 5 via efficiëntie wordt bereikt), nieuw beleid, de voeding van het structuurfonds is er nu de onduidelijke post “herstel kortingen specifieke uitkeringen”.
En laat helder zijn, voorzitter, onze fractie steunt de lijn dat we het beleid voortkomend uit de specifieke uitkeringen niet één op één moeten laten verdwijnen als daarvoor de middelen minderen. Ook dat is een inhoudelijke keuze.
Maar wij, als raad, hebben geen volledig inzicht in wat alsnog verdwijnt of blijft en dus of die 9 miljoen het juiste bedrag is. Waarom niet in totaal 13 miljoen of 17 miljoen in totaal?
Onze fractie heeft de sterke wens om hierover meer duidelijkheid te krijgen voor de finale besluitvorming van april.
Inhoudelijke keuzes
Dat zet de inhoudelijke discussie ook in een ander licht. Zijn de pijnlijke keuzes die we moeten maken echt nodig? Of zijn nog pijnlijkere keuzes noodzakelijk?
Onze fractie wilde de raad een uitgewerkt alternatief bieden met posten waarop wij niet willen bezuinigen en posten waarop wij wel willen bezuinigen. Dat is nu helaas, gezien het ontbreken van volledig inzicht, niet mogelijk.
De ijzige wind uit Den Haag doet het ergste vrezen. Het doet afbreuk aan de lokale lijn, zoals vastgelegd in het coalitieakkoord, om de zorgvuldig opgebouwde steunstructuur in wijken - met heel veel onbetaalbare vrijwilligers zoals Meer met elkaar en de wijkwinkels - sterk te houden, om duurzaam en veilig en economisch sterk te zijn. En voorzitter, alleen als we dit garanderen is de keuze van het college om het doelgroepenbeleid te minderen haalbaar.
De wijken zijn als geheel ook kwetsbaar. Vanuit de corporaties en politie is duidelijk benadrukt hier zeer zorgvuldig mee om te gaan. Ja, Divers moet zijn aandeel leveren in het geheel, maar déze mate van afbouw van het opbouwwerk vinden wij geen goede keuze.
En Divers geeft helder aan dat ook het jongerenwerk op straat, door de bezuiniging op de GSB-gelden, onder druk staat.
Het creëren van kansen en het bieden van ruimte is noodzakelijk om de stadskracht te faciliteren. Het wegbezuinigen van het activiteitengeld voor jongerencultuur willen wij om die reden niet. Of dit nu gericht op B-there moet zijn, laten we daarbij in het midden.
Cultuur draagt, zoals het coalitieakkoord zegt, in hoge mate bij aan de aantrekkelijkheid van Den Bosch als woon-, centrum- en vestigingsstad. In de korting op het NBM (en het SMS) is direct meegenomen dat een eerder gevraagd noodzakelijke budgetverhoging niet doorgaat. Onze fractie heeft daar grote moeite mee. Niet alleen vanwege de gezamenlijke verantwoordelijkheid met de provincie maar ook gezien de nieuwbouw en de inhoudelijke ambitie die daarbij passen. Hetzelfde geldt voor de korting op de Boulevard. Onze fractie ziet in het festival een bijzonder visitekaartje van onze stad.
Opvallend is dat in de bezuinigingen het IVC niet genoemd wordt en het JBAC erg wordt gespaard. En dit zijn 2 activiteiten waar in ons oordeel wel wat meer te halen is.
Voorzitter, De WMO levert al op een aantal terreinen gevoelige bezuinigingen op. De compensatie van de eigen bijdrage voor de minima is wat ons betreft dan ook een brug te ver. Het rijk mag dan verwachten dat minima een eigen bijdrage kunnen betalen. U en ik weten dat dit niet het geval is.
Duurzaamheid is een van de kernbegrippen van het coalitieakkoord. En ik stel vast dat de groene onderwerpen er niet al te slecht uitkomt. Maar het zal u desondanks niet verbazen dat onze fractie niet akkoord kan gaan met de chemische onkruidbestrijding. Residuen in het drinkwater is natuurlijk volslagen onwenselijk. Dit is financieel ook haalbaar door de onderhoudsfrequentie van de elementverharding van rijbanen wel te verlagen. Een maatregel die kan, als we de toelichting lezen.
Het mag duidelijk zijn, voorzitter, dat als wij zaken wensen we ook met alternatieve financiering dienen te komen. Ik gaf al aan dat een volledig overzicht nu ontbreekt.
Maar GroenLinks stelt vast dat in de bijlagen opmerkelijk veel posten worden genoemd die het college alsnog afvoert als bezuiniging, terwijl aangegeven wordt, in de bijgevoegde tekst, dat het wel kan. Zonder al te grote interne en externe effecten.
Niet omdat het leuk is of gewenst, maar omdat het kan. Ik noem er enkelen: Stadsarchief, onderhoud Binnendieze, camera’s, budget bestemmingsplannen. Als het kan, dan moeten we het doen. Dat sluit aan bij mijn eerste opmerkingen dat we kritisch moeten blijven op bestaand beleid.
Maar er zijn ook posten die wij willen korten omdat we die keuze wel willen maken, zoals het topsportbudget, het betaald parkeren of de stedenband.
Voorzitter, tot slot:
Het coalitieakkoord is leidend voor dit college en voor de coalitie. Onze ambities moeten we soms indikken. Dat geldt dus ook voor het structuurfonds op dit moment. Ja, we willen het fonds voeden maar om op voorhand al bedragen te gaan noemen is voorbarig. Zeker gezien de onduidelijkheid die nog bestaat ten aanzien van de consequenties van de kortingen.
Onze coalitie wil dat we een uitdagende overheid zijn in een uitdagende stad. Dat delen wij. Vooralsnog ligt er een uitdaging aan het college om voor april alles in beeld te hebben zodat wij als raad echte en voldragen keuzes kunnen maken.